Hiểu vật lý trong 60 giây - Bài 7 . Chiều bổ sung

Hiểu vật lý trong 60 giây - Bài 7 . Chiều bổ sung 

Lời nói đầu .


Tạp chí Symmetry trình bày rất nhiều lĩnh vực khác nhau trong Vật lý hiện đại với những ý tưởng , bài viết , công trình lý thuyết lẫn thực nghiệm của tập thể các nhà khoa học hàng đầu hiện nay trên thế giới . Chuyên mục " Hiểu biết Vật lý trong 60 giây " tổng hợp một số bài viết ngắn gọn , súc tích và đầy tính đột phá trong việc giải thích các cơ chế vật lý nhằm giúp người đọc dễ dàng tiếp cận những thông tin mới mẻ . Tác giả của những bài viết này hiện đang công tác tại các Trung tâm nghiên cứu , Viện Khoa học và các trường Đại học danh tiếng nên nguồn thông tin luôn được cập nhật thường xuyên .
 Xin trân trọng giới thiệu đến bạn đọc .




Trần hồng Cơ .
Tham khảo - Trích lược .
Ngày 05/05/2014.


 ------------------------------------------------------------------------------------------- 

Chiều bổ sung 

Minh họa: Sandbox Studio


Những chiều bổ sung tựa như khoa học viễn tưởng , tuy nhiên chúng có thể là một phần của thế giới thực. Và nếu như vậy, chúng có thể giúp ta giải thích những bí ẩn như tại sao vũ trụ đang nở rộng nhanh hơn dự kiến, và lý do tại sao lực hấp dẫn yếu hơn các lực khác trong tự nhiên.





Ba chiều gồm dài , rộng và cao là tất cả những gì chúng ta hiện đang thấy - làm thế nào lại có thể có nhiều hơn ba chiều ?  Thuyết tương đối tổng quát của Einstein cho chúng ta biết rằng không gian có thể nở rộng, co lại , và uốn cong.
Nếu một chiều đã co lại đến một kích thước vô cùng nhỏ bé , nhỏ hơn nhiều so với một nguyên tử, nó sẽ  biến mất khỏi nhãn quan chúng ta . Nhưng nếu chúng ta có thể nhìn thấy nó ở quy mô đủ nhỏ,  kích thước ẩn này lại có thể trở nên hữu hình.

Hãy tưởng tượng đến động tác giữ thăng bằng, của một diễn viên xiếc đi trên cáp của một cây cầu treo . Anh ta chỉ có thể di chuyển tới và lui , không thể sang trái và phải, cũng không thể lên và xuống. Những kinh nghiệm giữ thăng bằng đó chỉ có một chiều, nhưng nếu xét đến ở cấp vi mô , chẳng hạn như con kiến, lại có thể di chuyển trong một chiều kích thêm nào đó - chẳng hạn như di chuyển tròn xung quanh cáp ; đây là những ý tưởng tương tự như chiều bổ sung .



Lý thuyết dây đòi hỏi sự tồn tại của các chiều bổ sung. Có lẽ chúng ta sẽ có đủ may mắn để phát hiện chúng trực tiếp trong các thí nghiệm vật lý sắp tới, hoặc suy ra sự tồn tại của chúng từ những kết quả của ngành vũ trụ học khởi thủy . Nếu vậy, chúng ta sẽ có thêm một bằng chứng xác nhận cách thức vũ trụ nở rộng vượt ra ngoài kinh nghiệm vốn có .






01/07/2005
Theo  Sean Carroll, Đại học Chicago


 +++++++++++++++++++++++++++

Nguồn :
1. http://www.symmetrymagazine.org/article/may-2005/explain-it-in-60-seconds
2. http://cronodon.com/Atomic/String_Theory.html
3. http://www.superstringtheory.com/
4. http://whystringtheory.com/#toolbox
5. http://www.mathpages.com/home/kmath632/kmath632.htm
6. http://en.wikipedia.org/wiki/String_theory

Trần hồng Cơ
Tham khảo - Trích lược .
Ngày 06/11/2014 .



 ------------------------------------------------------------------------------------------- 

 Chúng ta phải biết và chúng ta sẽ biết . 

 David Hilbert .