Trung thu xưa bao kỷ niệm tuổi thơ ,
Dưới trăng rằm tròn to như tranh vẽ ,
Chúng tôi ngồi nghe truyện tích xưa bà kể :
Có chú Cuội già ôm mãi một mối mơ ...
Có chị Hằng Nga đẹp xinh và thùy mị ,
Bên gốc đa to che chở mảnh trời xanh
Nhớ chiếc bánh trung thu ,
Nhớ chén chè đậu ngọt lành .
Đêm về ngủ thấy tiên sa giấc mộng .
Trần hồng Cơ
03/10/2017
Trang viết từ năm
1913 của học giả Nguyễn Văn Vĩnh cho thấy, dù trong hoàn cảnh khó khăn,
Trung thu là dịp đoàn viên trong mỗi gia đình người Việt.
Năm 1913, học giả Nguyễn
Văn Vĩnh có bài viết về Trung thu, đăng trên Đông Dương tạp chí.
Sau này, bài viết được các nhà biên soạn đưa vào tập sách Nhời đàn bà (dự kiến xuất bản vào cuối năm 2017).
Trước một cuộc sống bần hàn và lam lũ của người
dân An Nam, trước những thiếu thốn vật chất của đa số đồng bào, nhưng học giả
Nguyễn Văn Vĩnh vẫn nhận ra trong tết Trung thu có nét sinh hoạt thấm đẫm tình
người, với góc nhìn đạo lý, tinh thần đoàn viên của đời sống gia đình. Theo
ông, đó là những nhân tố cốt lõi gây dựng nên những giá trị đạo đức muôn thuở của
bất kỳ một cộng đồng xã hội nào.
Zing.vn giới thiệu với bạn đọc hôm nay bài viết từ
một thế kỷ trước của Nguyễn Văn Vĩnh.
Mâm cỗ Trung thu
xưa. Ảnh: tư liệu.
|
Lời dẫn cho bài viết
trên Đông Dương tạp chí (số 19 ra năm 1913): Tết cho trẻ em vui chơi,
mà cũng là cái tết cho đàn bà trổ tài khéo léo nữ công, và biểu hiện tình cảm
yêu thương với con em, cho nên tùy hoàn cảnh của từng gia đình, có ít làm ít,
có nhiều làm nhiều, cỗ trung thu của gia đình, dù nghèo nàn không bằng người,
vẫn là niềm vui sướng tự hào của con trẻ vì nó là của mình, của cha mẹ làm cho
mình, do đó con trẻ cũng tràn ngập lòng yêu thương cha mẹ.
Tôi
biết trong dịp tết trung thu, ta tổ chức cho nữ giới thi nữ công, làm bánh và
bày cỗ, làm cho tết Trung thu mọi nhà không khí thêm vui tươi, đồng thời cũng
gây phong trào làm cho nữ công trau dồi nữ công, gia đình thêm ấm cúng.
Tuần lễ trước tôi mới làm bánh tháng Tám cho
mấy em nhỏ chơi, cho nên nhắm mắt một kỳ báo, xin các quan cùng các bà xem báo
tha thứ cho.
Tết này là tết trẻ con mà lại là tết đàn bà
nữa. Xét ra trong các ngày tết thì tục An Nam ta thực nhiều điều hủ lậu, duy có
cái tết này em tưởng, trừ ra việc trẻ con đánh trống váng óc điếc tai, còn
những cuộc chơi của trẻ, như là bày cỗ, cầm đèn thỏ, đèn cá đi hò khoan ở dưới
bóng giăng, làm đèn chạy quân đèn sẻ rãnh, bầy đình bày chùa giấy, đều là những
cách chơi hay, làm một dịp cho đàn bà khoe khéo, cho đàn ông dấu tài vặt, cho
những nhà lịch sự tỏ cái tao nhã, cái thanh lịch ra…
Tết Trung thu của
trẻ em con nhà khá giả xưa. Ảnh: tư liệu.
|
Phàn nàn thay cho những người không được làm
trẻ con bao giờ! Có được làm qua trẻ con một lần rồi, mới ngấm được bài thơ
tuyệt thú ở trên cái bàn dộc, nhà giầu thì mùi bánh, đèn cù sẻ rãnh; nhà khó
thì dăm ba trái bưởi, trái na, nhưng dầu sang dầu mọn, trên cái bàn dộc ấy biết
bao nhiêu tình ân ái, biết bao nhiêu bụng yêu thương.
Ai là kẻ nhìn thấy cỗ người ta, nhất là cỗ các
nhà nghèo, dẫu thế nào cũng là to, thì lại chẳng nhớ đến sự lo lắng của mẹ ta
ngày xưa, tất tả từ mười một cho đến mười bốn, để có cho ta được mâm bánh cân
hồng, lo chẳng nổi đi nữa, mươi tấm mía buộc cái lạt tím, năm quả bưởi nhộm năm
màu, đĩa xôi vơi độn thêm cái bát tướng, cũng đủ là cho ta được khoe cỗ với trẻ
láng giềng. Dầu cỗ chúng đắt tiền đến đâu, cũng chẳng bằng cỗ nhà ta. Xét ra
trong việc tự đắc chê của người ấy, thực có một tình yêu cha mếm mẹ vô cùng.
Bởi vậy cho nên tôi mải cỗ đến nỗi nghỉ một kỳ
báo.
Rằm tháng Tám là một ngày tết ta nên cải
lương, ta phải gây cho thành một hội thi đẹp, thi khéo của người đàn bà, nhân
làm vui cho các em bé, mà tỏ các tài xôi bánh cỗ bàn, gọt hoa dán giấy, thắp
nến đốt đèn, tô xanh điểm đỏ, thực là một cái khéo riêng của người An Nam ta,
không có gì mà làm nên đẹp nên vui mắt.
Giá thử năm nay dân ta không bị nước lụt, muôn
nghìn người còn phải lo miếng cơm chẳng có mà ăn, sào mạ chẳng có mà cấy, thì
em đã định bàn với quý quán từ tháng trước, để mở một cuộc chơi riêng, thì
những tài mọn của đàn bà nước Nam ấy, để trước nữa báo quán nhân dịp mà cứu xét
luận bàn đến mấy tục hay nhà ta, sau nữa để lũ đầu xanh cũng thêm ra mấy cách
chơi nhã nhặn thanh tao hơn là đi cầm cái đầu sư tử đánh trống ngoài đường váng
tai nhức óc người ta.
Chẳng may năm nay đồng bào ta đói, cho nên ta
tưởng cũng phải để tang vụ mùa này, mà nhịn đi, hoãn đến sang năm, nhờ giời
được phong thịnh, ta sẽ bàn ra vài cách thưởng nguyệt rứt văn minh.
Xin cuội tháng Bảy sang năm tôi có quên thì ai
nhắc hộ, nhé!
Nguyễn Văn Vĩnh
-------------------------------------------------------------------------------------------
Love not the world, neither the things that are in the world. If any man love the world, the love of the Father is not in him. For all that is in the world, the lust of the flesh, and the lust of the eyes, and the pride of life, is not of the Father, but is of the world. 1 John 2:15-16 KJV
Chớ yêu thế gian cùng những gì trong thế gian. Nếu ai yêu thế gian thì sự kính yêu Thượng Đế không ở trong người ấy. I Giăng 2:15
